Ziyavuddinhan ibn Eşan Babahan (1908-1982)
Müfti, dini ve toplumsal önder… İlk önce babası Eşan Babahan Abdülmecidhanoğlu elinde, sonra Taşkent’deki Berakhan, Kokeldaş Medreseleri’nde eğitim aldı (1923-1931). Kahire’deki el-Ezher darülfünununu bitirdi. Mekke, Medine şehirlerinde ilmi seyahatler düzenledi (1947).
Orta Asya ve Kazakistan Müslümanları Dini İdaresi’nde başkatip (1942), Başkan Yardımcısı (1943-1957) ve Başkan (1957-1982) olarak görev yapmıştır. Taşkent’deki İmam Buhari Enstitüsü’nü kurmuştur (1969) ve buraya rehberlik etmiştir. Onun çabalarıyla Mir Arap Medrese’si tekrara faaliyete başladı (1945).
Eski Sovyetler Birliği’nde ve bazı İslam Ülkeleri’nde yapılan uluslararası dini toplantıların organizasyonunda bulunmuş veya katılımcısı olmuştur. Bu sayede çeşitli milletler ve dinler arasında işbirliği tesis etmek için çaba gösterdi. Camiler ile ilgili Dünya Üst Kurulu üyesi seçildi. (Mekke, 1976)
ZiyavuddinhanibnEşan Babahan, insanlara dini hususlarda teşvik edici ve gayretlendirici çalışmalar yaparken ayrıca ilmi ve edebi faaliyetlerde de bulunmuştur. İbni Sina’nın hijyene dair kitabını Özbek ve Rus diline çevirmiştir.(Ebu Ali ibn Sina, Traktatpogigiene, T., 1982).
Ziyavuddinhan ibn Eşan Babahan’ın “Diyarımızda İslam ve Müslümanlar” adlı eseri de (1979-Rusça) İslam dininin mahiyeti açıklanmıştır. Bu kitapta, İslam’ın tüm zamanlar ve milletler için kapsamlı bir din olduğu ve ilkelerinin de tüm iyi niyetli insanların istek ve ümitleriyle uyumlu olduğu gösterilmiştir.
Futuhî mahlasıyla şiirler yazmıştır. ZiyavuddinhanibnEşan Babahan , halklar arasında barışı temin, yeryüzündeki dostluk ve dayanışmayı sağlamlaştırma yolunda büyük pay sahibi olduğu için Ürdün, Suriye, Fas, BAE gibi pekçok ülkede onur ödülleri almıştır.1998 ‘de doğumunun 90. yılında, Taşkent’de adına Uluslararası İlmî konferans düzenlenmiştir. Taşkent’deki Keffal eş-Şâşi haziresinde babası Eşan Babahan’ın yanına defnedilmiştir. (Allah Rahmet Eylesin)
Şemseddinhan Babahanov
