Abdulvahid Burhanov (Münzim) (1875-1934)
Eğitimci şair, devlet adamı, toplum önderi Mirza Abdülvahid Burhanov 1875 yılında Buhara’da dünyaya gelir. İlk eğitimini eski mektepte alır. 19. Asrın 90’lı yıllarından itibaren “Münzim” mahlası ile eğitime yönelik şiirler yazmaya başlamıştır. Daha sonrasında pratik olarak eğitimcilik çalışmalarına yönelmiştir. 20. Asrın ilk on yılında Münzim yeni usülde okul açmak için çalışmalara başlamıştır.
Buhara’da ilk Cedid okulunun açılışı onun sayesinde olmuştur. O 1908 yılında Semerkand’a giderek Cedid Okulu eğitim usülünü Mahmuthoca Behbudi ve Abdülkadir Şekuri’den öğrenir ve aynı yıl kendi evinin bahçesinde eğtime başlar. 1909 yılında ise büyük yaşta olanlara akşam okulu açar.
Buhara’da 1909 yılında kurulan Ceditçilik hareketi önce eğitim işleiryle ilgilydi. Münzim bu harekete faal olarak katılmıştır. Mükemmil Burhanov ve Sadreddin Ayni ile birlikte “Terbiye-i Etfal”(Çocukların Eğitimi) isimli gizli teşkilatın kurulmasına iştirak etmiştir(1909). Bu teşkilat Buharalı eğitimciler ve hürriyet yanlısı aydınların arasında ilk demokratik hedeflerin teşkil edilmesinde öncü oldu, ayrıca halkın siyasi düşüncesinin uyanması için emek sarfetti.
Şubat 1917 ihtilalinden sonra Buhara Ceditçileri; “Eski Ceditçiler” ve “Yeni Ceditçiler olarak ikiye ayrıldı. “Eski Ceditçiler”in başkanı Abdülvahid Burhanov yapıyordu. “Yeni Ceditçiler” in önderliğini ise Feyzullah Hocayev ve Abdurrauf Fıtrat yapıyordu. Birinci gurubun esas faaliyeti eğitim üzerindeyken ikinci gurup köklü ıslahatlar yapma taraftarıydı. Daha sonra bu iki gurup birleşerek “Genç Buharalılar Partsi” ni kurdu. Münzim bu partiye başkan olarak seçildi.
Münzim, 1918 yılından 1920 Haziran’ına kadar Taşkent’de yaşadı. Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti kurulunca önce Merkez İcra Komitesi Başkan Yardımcısı sonra Halk Eğitim Bakanı ve Sağlık Bakanı olarak görev yaptı. Halk Eğitim Bakanı olarak görev yaparken 1922 Haziran ayında Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti Hükümeti, milli kadroların oluşması ve özellikle mühendislerin yetişmesi için bir gurup öğrenci Almanya’ya gönderdi. Hükümetin bu kararı almasında Halk Eğitim Bakanı olan Abdulvahid Burhanov’un büyük etkisi olmuştur. Bu hükümet kararının uygulanması için kurulan komisyonun başkanlığını yapmıştır.1922 yılının yazında Müzmin bizzat Buhara’lı 44 talebeyi Almanya’ya götürmüş, Berlin’de okullara ve yurtlara yerleştirmiştir. 1920 yıllarının ortasından başlayarak Müzmin kendisini eser yazmaya ve sosyal faaliyetlere adamıştır.
1930 yılının başlarında “Tacikistan Surh” gazetesinde çalıştı. Abdulvahid Burhanov 1934 yılında kısa bir hastalık döneminden sonra Duşanbe’de vefat etti.
