Semerkand Registan meydanı, kadim Semerkand kentinin resmi merkezi olup burada üç tarihi bina yükselmiştir: Uluğbek Medresesi (1417-1420), Şirdar Medrese (1619-1636) ve Tillakari Medrese (1647-1660).
Registan, kadim ilim, eğitim kurumlarının yerleşim yeri olup ve şarktaki şehircilik sanatının en çarpıcı örneklerinden birisidir. Timurlular gururla şöyle der: “Kim gücümüzden şüphelenirse, onun gelip bizim inşa ettiğimiz binaları görmesine izin verin”. 2001 yılında bu üç medrese UNESCO Dünya Mirası Listesine dahil edildi. Registan tarihi olarak kentin ilmî, siyasî ve dinî merkezi olmuştur.”Registan” kelimesi “kumlu yer” anlamına gelmektedir. Ortaçağda büyük şehirlerin merkezlerine Registan denilirdi. Bu isimdeki meydanlar Buhara, Şehrisebz ve Taşkent’te de vardır. Semerkant’daki meydan, Orta Asya’nın en prestijli ve tanınmış meydanlarında biriydi. Bu meydanın birkaç bin yıllık geçmişi vardır. Emir Timur’un hükümdarlığı sırasında Registan, Semerkand’ın merkezine dönüştürüldü. Uluğbek döneminde (1409-1447) meydan daha da önem kazandı.
Registan’ın güney kesiminde halk arasında “Çilduhteran” adı verilen oda ve türbeler vardı. Bu binalar “Köçkinçi Han (1527-1530)” tarafından yaptırılmış ve Tillakari medresesine bitişik inşa edilmişti. Burası 1904 depreminden sonra harabeye döndü ve 1910’da tamamen yok oldu. Bu alan meydan olarak kaldı. Geçtiğimiz 100 yıl içinde son görünümünü kazandı.
Alim Oktay ÇATKAL
